ฟองน้ำทะเล

Kingdom:
Phylum:

Animalae
Porifera

หลายๆคนคิดว่า ฟองน้ำเป็นพืช อาจจะเนื่องจากรูปร่างเหมือนพืช เคลือนที่ไม่ได้ มีสีสรรสวยงามเหมือนพืช แท้ที่จริงแล้ว ฟองน้ำทะเลเป็นสัตว์ ประกอบด้วยเซลล์จัดเรียงตัวกันหลวมๆ ภายในเป็นผนังลำตัวเป็นสองชั้น โดยมีช่องน้ำเป็นรูเล็กๆพรุน ให้น้ำไหลเข้าโพรงลำตัว และมีท่อรวมขนาดใหญ่ให้น้ำไหลออกจากลำตัว และเซลล์ที่บุอยู่รอบโพรงลำตัว จะจับแพลงก์ตอนจากน้ำทะเลที่ไหลเข้ามา กินเป็นอาหาร นอกจากนี้ จะมีขวากหนาม (spicule) ช่วยค้ำจุนร่างกาย อาจจะเป็นรูปแท่ง รูปเข็ม รูปแฉก ฯลฯ มีรูปร่างหลายแบบ เช่น รูปร่างเหมือนครก เส้นเชือก คล้ายพัด บางชนิดเป็นฟองน้ำเคลือบอยู่บนวัสดุในแหล่งน้ำ มีทั้งฟองน้ำน้ำจืดและฟองน้ำทะเล

การไหลของน้ำทะเลในทิศทางเดียวกันทั้งเข้าและออกจากลำตัว ทำให้เกิดการกินอาหาร การหายใจ การขับถ่ายและการสืบพันธุ์ แหล่งที่อยู่อาศัยของฟองน้ำทะเลจึงเกี่ยวข้องกับการไหลของกระแสน้ำ การดำรงชีวิตแบบจับแพลงก์ตอนกินเป็นอาหารแบบสัตว์ ไม่เหมือนสาหร่ายที่จำเป็นต้องใช้แสงช่วยในกระบวนการสังเคราะห์ด้วยแสง การแพร่กระจายของฟองน้ำทะเลจึงกว้างกว่าสาหร่ายต่างๆ ที่ต้องอยู่ในน้ำตื้นหรือน้ำใส ดังนั้น
การพบซากดึกดำบรรพ์ของฟองน้ำทะเลในชั้นหินใด อาจลงข้อสรุปไม่ได้ว่า สภาพแวดล้อมเดิมอยู่ในความลึกระดับใด

การสำรวจ

นายมารุต ติงหวัง นักเรียนชั้น ม.6/2 ปีการศึกษา 2547และเพือนๆในชั้นเดียวกัน แจ้งให้ผมทราบว่า สำรวจพบซากดึกดำบรรพ์บริเวณภูเขาใกล้สวนยางที่บ้าน แต่ยังไม่สามารถระบุชนิดได้ เมื่อพวกเราไปสำรวจบริเวณนี้ พบชั้นหินปูนสีเทาเนื้อละเอียด ซึ่งแตกต่างจากหินปูนในบริเวณอื่นๆ ที่มีผิวแตกเป็นรูปหนังช้าง อันเนื่องมาจากการมีแร่ที่ผุกร่อนง่าย (Dolomite) อยู่ภายใน  ชั้นหินแบบนี้พบน้อยมากในท้องถิ่นอำเภอละงู บริเวณที่พบ มีชั้นของ สาหร่ายสโตรมาโตไลต์ น้อยมาก พบซากดึกดำบรรพ์ของเสื่อทะเล (Bryozoa) และซากดึกดำบรรพ์ชนิดนี้ แม้จะสังเกตพบว่า มีช่องกลวงภายใน ภายนอกมีรูปทรงเหมือนข้าวต้มมัด ที่มีปล้องด้านท้ายเล็กและค่อยๆใหญ่ขึ้นที่ส่วนปลาย ประกอบกับบริเวณใกล้ๆ พบซากดึกดำบรรพ์ที่โผล่ให้เห็นในสภาพผ่าครึ่ง ทำให้เห็นช่องว่างภายในลำตัวชัดเจน และมีร่องรอยเหมือนกับมีโครงสร้างค้ำจุนที่ผิวด้านใน ทำให้สันนิษฐานว่า เป็นซากดึกดำบรรพ์ของฟองน้ำทะเล แต่เราไม่เคยได้ยินว่า มีซากดึกดำบรรพ์ของฟองน้ำทะเลมาก่อน

เราได้ข้อสรุปชัดเจนว่าเป็นซากดึกดำบรรพ์ของฟองน้ำทะเล เมื่อได้้หนังสือ Fossil of the world ซึ่งครูวรารัตน์ แสงพรหมเลิศ กลุ่มสาระวิชาวิทยาศาสตร์ ช่วยอนุเคราะห์สืบค้นให้ ซึ่งตีพิมพ์ภาพซากดึกดำบรรพ์ภายในไว้ชัดเจน จึงทำให้มีความมั่นใจมากขึ้น

ซากดึกดำบรรพ์ที่พบนอกจากจะมีรูปร่าง เหมือนข้าวต้มมัดและรูปทรงคนโฑน้ำ (บางคนบอกว่า เหมือนกระเพาะอาหาร) แล้ว ยังพบอีกชนิดหนึ่งรูปทรงคล้ายกิ่งไม้อีกด้วย ยังไม่แน่ใจว่า เป็นซากดึกดำบรรพ์ของฟองน้ำหรือไม่